Παιδικά τραγουδάκια πριν το παιχνίδι!

Ο νέος φίλος blogger Seirios στην πρώτη απάντηση - σχόλιο που μου έκανε στο blog του, μου αφιέρωσε το τραγούδι Το κοπερτί. Δεν το ήξερα. Εδώ δεν ήξερα καν τι σημαίνει αυτή η λέξη… Κι όντως δεν σημαίνει τίποτε!

Με αναζήτηση στο google ανακάλυψα πως είναι ένα απ’ τα τραγουδάκια που λέγαμε μικρά, όταν μαζευόμασταν στις αλάνες, στις πλατείες, στην γειτονιά μας, τα καλοκαίρια στο χωριό όταν ήμασταν κάποιοι διακοπές – γιατί κάποιοι μέναμε σε χωριό - και όπου μπορεί να φανταστεί κανείς και παρέα όλοι αποφασίζαμε να ξεκινήσουμε ένα παιχνίδι! Κρυφτό, κυνηγητό, μήλα και πολλά άλλα που λίγο - πολύ είναι γνωστά…

Τα τραγουδάκια λοιπόν είναι τα εξής, αν και δεν νομίζω να μην τα ξέρει και κανείς! (προσωπικά κανά δυο δεν ήξερα…), αλλά ας κάνουμε μια εισαγωγή πρώτα:

Τον όρο λαχνίσματα (από το ουσιαστικό "λαχνός"), λαγχανίσματα (από το ρήμα "λαγχάνω") ή κληρωσιές ονομάζονται παιδικά κυρίως τραγούδια που λέγονται πριν την έναρξη ομαδικών παιχνιδιών όπως το κρυφτό, προκειμένου να καθορισθεί με κλήρο είτε ο πρώτος, είτε ο τελευταίος από τον οποίο θα αρχίσει το παιχνίδι. Συνήθως τον κλήρο αποτελεί η τελευταία συλλαβή των τραγουδιών αυτών. Στα τραγούδια μπορεί να υπάρχουν και ερωτοαποκρίσεις, οπότε από τις συλλαβές αυτών καθίσταται πιο δύσκολο να βρεθεί εκ των προτέρων σε ποιόν θα τύχει η τελευταία συλλαβή.

Μετά το πρωταρχικό ερώτημα "Να τα βγάλουμε;", κάποιο παιδί - συνήθως αυτό που έκανε την ερώτηση - κάνει τη "μάνα" και αφού όλα τα υπόλοιπα παιδιά (από δύο και πάνω) αποδέχονται τη πρόσκληση, κάνουν κύκλο και η μάνα αρχίζει το τραγούδι (λαγχάνισμα). Χαρακτηριστικό αυτών των τραγουδιών είναι ότι πολλές φορές ξεκινάνε με την αρχική λέξη μπουφ.

Τα λαχνίσματα είναι πολύ διαδεδομένα όχι μόνο στις πόλεις αλλά και στην ελληνική ύπαιθρο, και τα σημαντικότερα αυτών λέγονται πανελλαδικά. Πολλά από αυτά είναι ακατανόητα πλην όμως ακούγονται θαυμάσια από τα παιδιά που τα διαδίδουν στα μικρότερα.

Σημαντικότερα λαχνίσματα (με πιο γνωστό από όλα το "Α μπε μπα μπλομ") είναι:

Α μπε μπα μπλομ

Α μπε μπα μπλομ

του κίθε μπλομ

α μπε μπα μπλομ

του κίθε μπλομ

μπλιμ μπλομ.

Σε ορισμένες παραλλαγές, ακολουθούν οι εξής στροφές (μία, δύο ή και όλες μαζί):

Πού θα πας εκεί;

Στη Βόρεια Αμερική

να βρεις και τον ελέφαντα που παίζει μουσική

μ'ενα κόκκινο βρακί.

Όλα τα κοιτώ

σαν παιδί κουτό

την Ακρόπολη και το Λυκαβητό.

Βγαίνεις και τα φυλάς εσύ!

Άκατα μάκατα

Άκατα μάκατα σούκουτου μπε

άμπε φάμπε ντομινέ

άκατα μάκατα σούκουτου μπε

άμπε φάμπε βγε.

Κοπερτί

Κοπερτί το κοπερτί

τάπι τάπι ρούσι

κοπερτί το κοπερτί

τάπι τάπι γκρι.

Μαριάμ

Σι μαριάμ μαριάμ μαριάμ

σι ντορεμί μακαρό μακαρό

λέο λέο τιπ τιπ τιπ

σι μαριάμ ουάν του θρι.

Ο Καρακατσάνης

Ο καρακατσάνης μπήκε στο τηγάνι

κι έσπασε τ΄ αυγά!

αυγά τηγανητά;

Γιατί καρακατσάνη μπήκες στο τηγάνι

κι έσπασες τ΄ αυγά

αυγά τηγανητα;

Τζένη Καρέζη

Τζένη Καρέζη, Κώστας Κακαβάς

Αλίκη Βουγιουκλάκη

βγαίνω και τα φυλάς!

Έχω ένα αυτοκίνητο

Έχω ένα αυτοκίνητο

που όλο, όλο τρέχει

και που θα σταματήσει;

-(π.χ.) Στην Αμερική!

Και τι χρώμα θα ζητήσει;

-(π.χ.) Πράσινο!

Έχει η Αμερική χρώμα πράσινο;

(αν το παιδί που κατέληγε η ερώτηση δεν είχε πράσινο χρώμα στα ρούχα του, παρέμενε στην κλήρωση, αλλιώς κληρωνόταν)

Ένα δύο τρία

Ένα δύο τρία

πήγα στην Κυρία

μου 'δωσε ένα μήλο

μήλο δαγκωμένο

το 'δωσα στην κόρη

έκανε αγόρι

το 'βγαλε Θανάση

σκούπα και φαράσι.

Ενι μένι

Ένι μένι

Ντου ντου μένι

Τρία ρομ

Κάζακομ

πιφ τα λεβάντα πιφ

"Το γουρούνι"

Ανέβηκα σ' ένα χωριό

και είδα ενα γουρούνι

το κοίταξα καλά καλά

και μου΄φαγε τη μούρη.

Γω γω γω

Συ συ συ

Το γουρούνι είσαι 'συ!

"Κινεζάκι"

Είσαι κινεζάκι;

Τρως πολύ ριζάκι;

Πόσες κουταλίτσες την ημέρα τρώς;

(π.χ.) 5

1,2,3,4,5 βγαίνεις!

Το παπούτσι που βρωμάει

Τα παιδιά ενώνουν τις μυτες των δεξιών παπουτσιών τους και ένας λέει ακουμπώντας το κάθε παπούτσι:

"το παπούτσι σου βρωμάει,

αλλαξέ το."

Το παιδί που τυχαίνει στην τελευταία συλλαβή αλλάζει παπούτσι. Όποιος αλλάξει παπούτσι για δεύτερη φορά, βγαίνει.

Ο τελευταίος που θα αλλάξει παπούτσι για δευτερη φορά, τα φυλάει.

Όλα τα λαχνίσματα απαγγέλονται συλλαβιστά, ώστε σε κάθε συλλαβή να αντιστοιχίζεται καθαρά ένα προς ένα τα παιδιά που λαμβάνουν μέρος στην επιλογή-κλήρωση.

*Πιθανολογείται ότι οι όροι αυτοί  (λαχνίσματα, λαγχανίσματα και κληρωσιές) είναι λόγιοι και πιθανότατα νεοπαγείς (νεολογισμοί), δημιουργημένοι από φιλόλογους κατά το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα.

Παρόμοια ποιηματάκια, συνήθως με έννοια, αλλά και ακατανόητα όπως και στα ελληνικά υπάρχουν και σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, μια ένδειξη της παγκόσμιας γλώσσας των παιχνιδιών των παιδιών.

http://el.wikipedia.org/wiki/Λαχνίσματα